Hưởng ứng Ngày toàn dân sử dụng muối I-ốt (02/11) và Ngày Thế giới phòng chống bệnh Đái tháo đường(14/11), Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực theo tinh thần chỉ đạo của Công văn số 1335/BVNTTW ngày 25/9/2025 của Bệnh viện Nội tiết Trung ương. Mục tiêu các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức của người dân về phòng chống bệnh Đái tháo đường và các rối loạn do thiếu I-ốt gây ra, góp phần chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe cộng đồng.
Hiện nay, bệnh Đái tháo đường đang gia tăng nhanh chóng trên toàn cầu và có xu hướng trẻ hóa. Năm 2021, thế giới có khoảng 537 triệu người trưởng thành mắc bệnh, dự kiến con số này sẽ tăng lên 783 triệu vào năm 2045. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh chiếm khoảng 6-7% dân số (tương đương 7 triệu người), trong đó 60% người mắc không được chẩn đoán sớm và điều trị, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm biến chứng cấp tính như hạ đường huyết, nhiễm toan ceton (DKA) và biến chứng mạn tính gây tổn thương các cơ quan như tim mạch, thận, mắt, thần kinh và da.
Song song đó, tình trạng thiếu I-ốt vẫn là vấn đề sức khỏe cộng đồng toàn cầu, ảnh hưởng đến 1,9 tỷ người, trong đó có 285 triệu trẻ em. Việt Nam hiện vẫn nằm trong nhóm 26 quốc gia còn thiếu I-ốt, với chỉ số I-ốt niệu của người dân chưa đạt mức khuyến cáo của WHO. Thiếu I-ốt gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như bướu cổ, suy giáp, giảm trí tuệ, đần độn, đặc biệt ảnh hưởng nặng nề đến trẻ em và phụ nữ.
Trước thực trạng đó, hưởng ứng chiến dịch phòng, chống bệnh Đái tháo đường và phòng ngừa các rối loạn do thiếu I-ốt năm 2025, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã tăng cường công tác Truyền thông, giáo dục sức khỏe, thông qua các hoạt động: Treo băng rôn, khẩu hiệu tuyên truyền với thông điệp “Nhiệt liệt hưởng ứng Ngày Toàn dân sử dụng muối I-ốt 2/11 và Ngày Thế giới phòng chống bệnh Đái tháo đường 14/11”; Phối hợp các ban ngành, đoàn thể tổ chức các buổi truyền thông cộng đồng tại xã Quảng Trạch và Nam Ba Đồn, thu hút hơn 100 người dân tham gia; Lồng ghép truyền thông trong các hoạt động khám chữa bệnh tại Trung tâm, hướng dẫn người dân về chế độ ăn uống hợp lý, vận động thể chất, khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra đường huyết, và sử dụng muối I-ốt đúng cách; Phát tờ rơi, treo áp phích tại các phòng khám để người dân dễ tiếp cận thông tin.
Khám bệnh các rối loạn do thiếu I-ốt tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật
Cùng với đó, trong những năm gần đây, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật luôn chú trọng đến hoạt động phòng, chống bệnh Đái tháo đường và phòng ngừa các rối loạn do thiếu I-ốt. Trong 9 tháng đầu năm 2025, Trung tâm đã tiếp đón gần 10.000 lượt khám bệnh nội tiết, quản lý điều trị cho hơn 2.000 bệnh nhân, trong đó có 400 bệnh nhân đái tháo đường và 1.600 bệnh nhân có bệnh lý tuyến giáp. Đáng lo ngại nhất là xu hướng người mắc bệnh đái tháo đường hiện nay đang ngày càng trẻ hóa. “Bệnh nhân Đái tháo đường đến khám và điều trị tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật có xu hướng ngày càng trẻ hóa, có trường hợp chỉ từ 25-30 tuổi, thậm chí cả trẻ em và thanh thiếu niên. Trong khi đó những bệnh nhân mắc các rối loạn do thiếu I-ốt cũng đa dạng về độ tuổi, có thể từ vài tuổi đến người già trên 80 tuổi, tập trung chủ yếu ở giới nữ chiếm trên 70%”- Bác sĩ CKII Phạm Thanh Thiện - Trưởng khoa Nội tiết của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho hay.
Khám sàng lọc bệnh Đái tháo đường tại cộng đồng
Bên cạnh công tác khám chữa bệnh tại Trung tâm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cũng đã triển khai nhiều hoạt động phòng chống các bệnh không lây nhiễm, đặc biệt là bệnh Đái tháo đường và các rối loạn do thiếu I-ốt tại cộng đồng. Thời gian qua, đơn vị đã tổ chức tập huấn về phòng, chống bệnh không lây nhiễm cho 164 học viên là cán bộ chuyên trách chương trình phòng, chống bệnh không lây nhiễm trên địa bàn tỉnh; Tổ chức 03 lớp tập huấn phòng chống bệnh Đái tháo đường và các rối loạn do thiếu I-ốt và 06 buổi hội nghị nói chuyện chuyên đề phòng chống bệnh Đái tháo đường và các rối loạn do thiếu i ốt cho 131 người dân trên địa bàn tỉnh; Khám sàng lọc bệnh Đái tháo đường tại cộng đồng cho 823 người dân tại xã Mỹ Thủy, và 900 người dân tại xã Bắc Gianh và xã Ninh Châu; Đồng thời tăng cường giám sát báo cáo phần mềm quản lý bệnh không lây nhiễm, lập hồ sơ quản lý người bệnh nguy cơ cao ngay từ Trạm y tế theo quy định.
Chị Lê Thị Liên, trú tại phường Đồng Hới, chia sẻ: “ Nhờ được phát hiện và được điều trị sớm thông qua hoạt động khám sàng lọc do Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tổ chức, tình trạng bướu giáp của tôi đã cải thiện rõ rệt. Tôi rất biết ơn các y bác sĩ đã tận tình điều trị và tư vấn cho tôi cách chăm sóc sức khỏe.”
Các bệnh không lây nhiễm như Đái tháo đường và các rối loạn do thiếu I-ốt đều có thể phòng ngừa và kiểm soát tốt nếu mỗi cá nhân chủ động thay đổi lối sống, thói quen sinh hoạt và dinh dưỡng hàng ngày. Với mục tiêu này, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật khuyến nghị: Để phòng chống bệnh đái tháo đường, mọi người dân cần duy trì hoạt động thể chất đều đặn; thực hiện chế độ ăn uống khoa học, hạn chế đường, tăng cường rau xanh và thực phẩm giàu chất xơ; kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị bệnh sớm; kiểm tra, tầm soát Đái tháo đường hằng năm đối với người có nguy cơ dễ mắc Đái tháo đường (tiền sử gia đình mắc Đái tháo đường, có rối loạn chuyển hóa, người ít hoạt động thể lực, thừa cân béo phì, người từ 45 tuổi trở lên, phụ nữ có Đái tháo đường thai kỳ…).
Và để phòng ngừa các rối loạn do thiếu I-ốt, toàn dân nên sử dụng muối ăn có đủ hàm lượng I-ốt thay cho muối thường trong chế biến thức ăn hàng ngày; Ăn uống đa dạng, ăn nhiều hải sản để bổ sung lượng I-ốt tự nhiên; Tăng cường kiểm tra sức khỏe, phát hiện sớm các bệnh lý tuyến giáp cũng như các rối loạn của thiếu hụt I-ốt; Áp dụng các kỹ thuật để phát hiện sớm, sàng lọc các bệnh lý rối loạn chuyển hóa, rối loạn nội tiết ở trẻ sơ sinh trong đó có suy giáp bẩm sinh như lấy máu gót chân từ 48-72 giờ sau sinh…
“Người dân khi có các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh Đái tháo đường (khát nước nhiều, đi tiểu nhiều lần, mệt mỏi, sụt cân không rõ nguyên nhân, nhìn mờ, vết thương lâu lành và ngứa da) và các rối loạn do thiếu I-ốt (mệt mỏi, cảm giác lạnh, tăng cân không giải thích được, rụng tóc, bướu cổ, và các vấn đề về nhận thức và học tập. Ở phụ nữ, có thể có rối loạn kinh nguyệt, trong khi trẻ em có thể bị chậm phát triển trí tuệ và thể chất) cần đến các phòng khám chuyên khoa Nội tiết để được khám, tư vấn, phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Phòng khám Nội tiết thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật là địa chỉ đáng tin cậy để người bệnh đến khám, kiểm tra, theo dõi và điều trị” - Bác sĩ CKII Phạm Thanh Thiện - Trưởng khoa Nội tiết của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh khuyến cáo.
Bích Nga
